فشار خون چیست ؟
خون برای جریان یافتن در رگها نیاز به فشار دارد که در واقع همان نیرویی است که خون بر دیواره رگ وارد می کند تا بتواند به پیش برود. عامل مولد این فشار، نیروی انقباضی قلب است. قلب به طور مداوم خون را به داخل رگ ها پمپ ميكند.از آنجا كه پمپ كردن خون توسط قلب به داخل رگها، نبض دار است، فشارخون بين دو سطح بالا و پایین، درنوسان است. زماني كه قلب منقبض ميشود، خون وارد رگها ميشود و فشارخون به بالاترین مقدارخود ميرسد كه به آن فشارخون سيستولیک یا فشار بالا (عدد اول) ميگويند و در زمان استراحت قلب، كه خون وارد رگها نمي شود، فشارخون به حداقل مقدار خود ميرسد كه به آن فشارخون دياستولیک یا فشار خون پایین(عدد دوم)گفته می شود. بنابر این همه فشار خون دارند و داشتن فشار خون، بیماری تلقی نمی شود بلکه وقتی این فشار از عددی که بعدا توضیح داده خواهد شد، بالاتر برود، تبدیل به “فشارخون بالا ” ( پرفشاری خون یا به اصطلاح عامه بیماری فشار خون ) می شود.
فشار خون بالا منجر به افزایش بار بر روی قلب و رگها می شود. در هر فرد فشارخون را در دو سطح سيستولیک ( فشار بالا) و دياستولیک (فشار پایین) اندازه مي گيرند. اعداد اين دوسطح به صورت كسر بر حسب ميلي متر جيوه نشان داده ميشود. مقدار فشارخون سيستولیک يا عدد بزرگتر را در صورت و مقدار فشارخون دياستولیک يا عدد كوچكتر را در مخرج كسر مينويسند. مثلا فشار 120 روی 70. هر دو عدد خوانده شده در اندازهگیری فشار خون مهم هستند، ولی بعد از سن ۵۰ سالگی اندازه گیری فشار سیستولیک اهمیت بیشتری دارد.
پرفشاری خون یکی از خطرناکترین بیماری های قلبی عروقی است. این بیماری با وجودی که در بیشتر موارد بدون علامت و بی سر و صدا است ، در مواردی می تواند خود را به شکل سردرد، گر گرفتگی و بی قراری نشان داده و یا گاهی با خونریزی از بینی تظاهر کند. متاسفانه علی رغم ماهیت خاموش این بیماری، اگر به موقع درمان نشود می تواند عوارض غیر قابل جبرانی مانند حمله قلبی ، سکته مغزی ، کوری و مشکلات کلیوی به جا بگذارد.
فشارخون بالا
در جدول زیر می توانید تعریف مراحل مختلف فشار خون را از حد ایده آل ، طبیعی، پیش فشارخون بالا ، مرحله یک ، دو و سه مشاهده کنید:
طبقه بندی |
فشار خون سیستولیک |
فشارخون دیاستولیک |
ایده آل |
پایین تر از 120 |
کمتر از 80 |
نرمال |
پایین تر از 130 |
کمتر از 85 |
پیش فشار خون بالا |
130-140 |
85-90 |
مرحله 1 |
159-140 |
99-90 |
مرحله 2 |
179-160 |
109-100 |
مرحله 3 |
بیشتر از 180 |
بیشتر از 110 |
کسانی که در مرحله پیش فشار خون هستند شانس بیشتری برای ابتلا به فشار خون دارند و اگر دچار بیماری قند و یا بیماری قلبی باشند، در این مرحله هم نیاز به درمان دارند.
فشار خون بالا در چه کسانی دیده می شود؟
افزایش فشار خون می تواند در هر سنی رخ دهد ولی اغلب در افراد بالای چهل سال دیده می شود. احتمال ابتلا به فشار خون با افزایش سن افزایش می یابد. این بیماری در سنین پایین تر در مردان شایعتر است ولی در سنین بالاتر در زنان بیشتر از مردان دیده می شود.
شیوع
مطالعات علمي افزايش روزافزون شمار مبتلايان به بيماري فشارخون بالا را نشان ميدهند. در ایالات متحده یک سوم بالغین فشار خون دارند در حالیکه ممکن است خود از آن اطلاع نداشته باشند .در حال حاضر 1.5 میلیارد نفر در جهان مبتلا به فشارخون بالا بوده و هر سال هفت میلیون نفر به علت این بیماری جان خود را از دست می دهند. فشار خون بالا بزرگ ترین عامل مرگ در جهان امروز است.
علت ایجاد فشار خون بالا چیست؟
معمولا از هر ده بیمار مبتلا به فشار خون، علت بیماری در نه نفر پیدا نمی شود.به این حالت فشار خون اولیه می گوییم و در یک نفر باقیمانده فشار خون به دنبال بیماری دیگر مثل بیماری های کلیه ، اختلالات غدد داخلی ، مصرف بعضی از داروها و اختلالات عروقی رخ می دهد که در این مورد درمان به موقع بیماری اصلی منجر به درمان فشارخون می شود. . گاهی بسیاری از افراد به دنبال هیجانات روحی، فعالیت سنگین، نوشیدن چای و قهوه و یا کشیدن سیگار زیاد، پری بیش از حد مثانه، درد بخشی از بدن و یا تغییر دمای هوا برای مدتی کوتاه و موقت دچار این عارضه می شوند که پس از مدتی فشار خون آنها به اندازه طبیعی بر می گردد و معمولا نیاز به درمان ندارد. گاهی مسمومیت حاملگی منجر به افزایش فشار خون می شود که به آن پره اکلامپسی می گوییم.
عوامل مستعد کننده فشار خون بالا :
1-سن بالا
2- سابقه فشار خون در فامیل
3-نژاد : سیاه پوستان بیشتر دچار افزایش فشار خون می شوند.
4- چاقی
5-مصرف بیش از حد الکل
6-مصرف نمک زیاد
7- استرس بیش از حد
8- عدم تحرک کافی
9- مصرف دخانیات یا قرارگرفتن در معرض دود آن
10- مصرف کم پتاسیم در رژیم غذایی
11- مصرف کم ویتامین D در رژیمغذایی( هنوز قطعی نیست و مطالعات در مورد آن ادامه دارد)
12- بعضی از بیماری های مزمن مثل کلسترول بالا، دیابت، نقرس، بیماری کلیوی و ایست تنفسی در حین خواب هم خطر ابتلا به فشارخون را بالا میبرند.
13-داروها و سموم : افزایش فشار خون می تواند عارضه جانبی بعضی از داروها مانند انواع کورتون، الکل، کوکائین، سیکلوسپورین، داروهاي ضد احتقان خوراکي ـ استنشاقي سرماخوردگی ، داروهاي ضد هموروئيد ، دارو های ترکیبی چشمی، داروهاي ضدالتهاب غيراستروئيدي مثل دیکلوفناک و ایندومتاسین ،داروهاي ترک سيگار ،داروهای ضد آسم، و اریتروپوئیتین باشد. مصرف مواد حاوی تیروزین مانند برخی از پنیرها در افرادی که از داروهای ضد افسردگی خاصی استفاده می کنند ممکن است منجر به افزایش ناگهانی فشار خون شود. خطر افزایش فشار خون در زنانی که از قرصهای ضد بارداری استفاده می کنند، بیشتر است.
نشانه های بیماری
بیشتر کسانی که دچار فشارخون بالا هستند، گاهی برای سالها هیچ علامت یا نشانهای ندارند. با اینکه تعداد کمی از افرادی که در مراحل اولیه فشارخون بالا هستند، ممکن است دچار سردرد، سرگیجه یا خونریزی بینی غیرعادی شوند، این علایم معمولا زمانی بروز می کند که فشارخون فرد به حد خطرناک رسیده باشد.
اگر فشارخون بموقع شناخته، درمان و كنترل شود، ميتوان از بسياري از عوارض آن پيشگيري كرد و چون در بیشتر موارد در مراحل اولیه علامت خاصی ندارد، تنها راه پي بردن به آن، اندازه گيري منظم فشارخون در هر فرد است.
اگر به طور منظم برای چکاپ مراجعه کنید، پزشک فشار خون شما را اندازه گیری می کند. بهتر است از سن ۱۸ سالگی حداقل هر دو سال یکبار فشارخونتان را اندازهگیری کنید. برای کودکان۳ سال به بالا هم، فشارخون در ویزیتها و چکاپهای منظم اندازهگیری می شود.
اگر به طور منظم مراجعه به پزشک ندارید، میتوانید از دستگاههای سنجش فشارخون که درداروخانهها موجود است، استفاده کنید.
روش تشخیص
بیماری فشارخون باید بر اساس چند اندازه گیری مختلف که در موقعیتهای متفاوت انجام شده باشد، تشخیص داده شود و نمی توان با یک بار فشار خون بالا به کسی برچسب بیمار فشارخونی زد. اغلب اوقات در ویزیت اول بیماران در مطب به علت اضطراب، فشار خون بالا می رود. بنابراین فقط پزشک است که ميتواند تاييد كند فرد به بيماري فشارخون مبتلا است یا خیر
نكات مورد توجه قبل از اندازه گیری فشارخون
محیط اطراف باید آرام باشد.
دستگاه فشارسنج را نزديك بازويي كه مي خواهيد فشارخون را اندازه بگيريد، قرار دهيد. فاصله بیمار با گيرنده فشارخون نبايد بيش از يك متر باشد.
فشارخون را ميتوان در حالت نشسته، ايستاده و خوابیده اندازه گيري كرد.
در اندازه گيري فشارخون بین دست راست و چپ ممكن است اختلافي حدود 20 -10 ميلي متر جيوه وجود داشته باشد و بايد فشارخوني را كه بالاتر است در نظر بگيريد.
بهتر است فشارخون از دست راست و در وضعيت نشسته اندازه گيري شود.
بیمار بايد شرايط زير را رعايت كند:
30 دقيقه قبل از اندازه گیری فشارخون از مصرف قهوه، چاي، الکل و دخانیات خودداري كند و فعاليت بدني شديد نداشته باشد. همه این موارد منجر به افزايش غير واقعي فشارخون خواهد شد.
نبايد ناشتا باشد.
قبل از اندازه گيري فشارخون باید مثانه ی بیمار خالي باشد.
به مدت 5 دقيقه قبل از اندازه گیری فشارخون استراحت کند و صحبت نکند.
برای اندازه گیری فشارخون لازم است پاهای فرد داراي تکیه گاه باشد. لذا بايد كف پا را روي زمين يا یک سطح محکم بگذارد، در یک وضعیت آرام و راحت بنشیند، پشت خود را تکیه دهد و دستها و پاهایش را روي هم نگذارد. در غيراين صورت انقباض ايزومتريك عضلات سبب افزايش فشارخون فرد ميشود.
بازوی بيمار بايد طوری قرارگیرد که تحت حمایت باشد (تكيه گاه داشته باشد) و بطور افقي و هم سطح قلب قرارگيرد. بازوی فرد را تا سطح قلب او بالا ببرید و بطور راحت روی میز بگذارید. دست فرد نباید خم باشد و نباید دستش را مشت کند. دست او نبايد آويزان باشد چون باعث سفتي و انقباض عضلات دست شده و فشارخون بطور كاذب بالا می رود. همچنین اگر دست بیمار بالاتر از سطح قلب باشد فشارخون كمتر از مقدار واقعي نشان داده ميشود.
در استفاده از دستگاههاي ديجيتالي مچي يا انگشتي نيز دست بايد هم سطح قلب قرارگيرد.
در حين اندازه گيري فرد بايد آرام و بی حرکت بنشیند و ساكت باشد، وگيرنده فشارخون نيز بايد ساكت باشد، در غيراين صورت در اثر استرس و هيجان ناشي ازاين شرايط، ممكن است فشارخون فرد افزايش يابد.
بازوئی که فشارخون در آن اندازه گیری ميشود باید تا شانه لخت باشد و اگر آستين لباس بالا زده ميشود، بايد نازك و به اندازه كافي گشاد باشد تا روي بازو فشار نياورد و مانع جريان خون و نيز مانع قرارگرفتن صحيح بازوبند روي بازو نشود .اگر آستين لباس تنگ است، بهتر است فرد لباس خود را در آورد.
دستگاههای فشارسنج انواع مختلفي دارند. دستگاه فشارسنج با مانومتر عقربه ای، جيوه اي و دیجیتال
در فشارسنج های عقربه ای یا جیوه ای یک پمپ باد به انتهاي يكي از لوله هایی كه به بازوبند منتهی می شود، متصل است. براي تنظيم ورود و خروج هوا يك دريچه كنترل بر روي پمپ درنظرگرفته شده است كه بوسيله باز و بسته كردن پيچ فلزي عمل ميكند. در دستگاههاي فشارسنج استاندارد جیوه ای و عقربه ای که در مطبها استفاده ميشود پركردن هوا در بازوبند بطور دستی با بستن پيچ فلزي وفشردن پمپ و تخلیه هوا با بازكردن پيچ فلزي انجام ميشود، كه سرعت آن با دست قابل کنترل است. اگر بعد از پر كردن كيسه هوا، پيچ فلزي بسته باشد، سطح جيوه در فشارسنج جيوه اي يا عقربه در فشارسنج عقربه اي ثابت ميماند و زماني كه پيچ را باز ميكنيم، بعد از تخليه هوا سطح جيوه پايين مي آيد يا عقربه فشارسنج عقربه اي به عقب بر ميگردد. اگر از قبل هوايي درون بازوبند باشد، با باز كردن پيچ تنظيم هواي پمپ دستگاه، هوا را خالي كنيد. لبه پایینی بازوبند باید 3 -2 سانتیمتر بالاتر از گودي يا چين آرنج باشد تا فضای کافی برای اینکه بتوانید یک انگشت زیر بازوبند قرار دهید، داشته باشد.
زمانی که بازوبند دور بازو ميچرخد، وسط کیسه هوا كه گاهي با يك علامت مشخص شده است، باید سمت داخلی چین آرنج و دو لوله بر روي چين آرنج قرارگيرد. براي اندازه گيري دقيق فشارخون در دستگاههاي غير خودكار، بايد از گوشی استفاده شود.گوشی را زیر این علامت قرار می دهیم.
.در حالت عادی اگر يك گوشي روي شريان بازويي يك فرد سالم قرار دهيد، هيچ صدايي شنيده نمي شود. نبضها كه مانند ضربانهاي قلبي از طريق جريان خون در سراسر شريانها منتقل ميشوند، نيز هيچ صدايي توليد نمي كنند. اگر بازوبند فشارسنج را دور بازوي بيمار بسته و باد كنيد، هيچ صدايي شنيده نمي شود زيرا آنقدر فشار بازوبند بالاست كه جريان خون را بطور كامل مسدود ميكند.
اگر فشار داخل بازوبند تا آن جا پايين بيايد كه برابر با مقدار فشارخون سيستولیک فرد شود، اولين صدا شنيده ميشود. دراين حالت مقداري خون در شريان بازويي جاري ميشود. با پايين آمدن فشار بازوبند، تا زماني كه فشار داخل بازوبند بين فشار سيستول و دياستول قرارگيرد صداهاي نبض مانند ادامه مي يابد و با كاهش بيشتر فشار خاموش و تمام صداها ناپديد ميشوند. اولین صدایی که شنیده ميشود نشانه فشارخون سیستول و آخرین صدا نشانه فشارخون دیاستول است.
مانومترهاي جیوه ای و عقربه ای وسایل قابل اعتماد وکارآمدی هستند، اما مانومتر عقربه ای نسبت به مانومتر جيوه اي دقت كمتري دارد.
فشارخون را می توان با دستگاه های خودکار دیجیتالی نیز اندازه گیری کرد. اين نوع دستگاهها براحتي در منزل هم مورد استفاده قرار مي گيرند و چند نوع دارند. درنوع بازويي دستگاه داراي يك بازوبند است كه حاوي كيسه هوا و يك لوله الاستيكي است كه از آن خارج ميشود و به مانيتور ديجيتالي وصل است.
نمایشگر دیجیتالي پمپ هواي دستی و یا پمپ اتوماتیک دارد. در نوع خودكار، كيسه هوا بدون استفاده از پمپ با فشار يك دكمه باد و تخلیه ميشود. مقدار فشارخون بر روی يك صفحه کوچک به صورت دو عدد نمايان ميشود. در اين نوع فشارسنج نياز به استفاده از گوشي نيست. اغلب فشارسنج های دیجیتالی برای استفاده بالینی معمول، به قدركافي دقیق هستند. در این نوع دستگاههاي خودكار، بسياری از خطاهای مربوط به اندازه گیری فشارخون که ميتواند توسط انسان ایجاد شود، حذف مي گردد. این دستگاه ها، عمومی ترین وسیله اندازه گیری فشارخون هستند. به منظور خود پايشي و اندازه گيري توسط خود فرد، استفاده ازاين دستگاهها بسيار راحت تر است و به علت اين كه مقادير فشارخون روی نمايشگر نشان داده ميشود، خواندن مقدار فشارخون آسان است. نمایشگر الكترونيك برای بیماران دارای نقص شنوائی کمک کننده است و استفاده از آن راحتتر از انواع ديگراست، ولی يكي از معایب نمایشگر الكترونيكي این است که با حرکت بدن يا ضربان قلب نامنظم، دقت آن کاهش ميیابد. بعضی از مدلهاي ديجيتالي فقط برای استفاده در بازوی چپ طراحی شده اند. این مسئله ممکن است در بعضی بیماران كه اندازه گيري فشارخون در بازوي چپ امكان ندارد و فشارخون بايد از بازوي راست اندازه گیری شود، مشکل ایجاد کند.
دستگاه فشار سنج بايد هربار به دقت بررسي و هر شش ماه یکبار كنترل شود. مراقبت دقيق و نگهداری صحیح نیز بسیار اهمیت دارد. لوله هاي دستگاه نبايد تا يا پيچ بخورند و بايد از گرما دور نگه داشته شوند. هر چند وقت يكبار كيسه هوا و لوله ها باید از نظر داشتن ترک و نشت هوا بررسي شود. در بعضي بازوبندها اين امكان وجود دارد كه كيسه هوا را خارج كنيد و بازوبند را هر چند وقت يكبارشستشو دهيد.
افرادي كه دستگاه اندازه گيري فشارخون در منزل دارند بايد هر چند وقت يك بار دستگاه خود را به مطب پزشك خود ببرند تا وی صحت عملكرد دستگاه را تاييد كند.
اندازه گيري فشارخون با استفاده از دستگاه دیجیتال
بازوبند را در قسمت بالا و دور بازو قرار دهید و ببندید و دستگاه را با دكمه power یا start روشن کنید. نيازی به استفاده از گوشي نيست.
با فشار دكمه مخصوص، دستگاه بطور خودکار باد ميشود. در مدلهای نیمه خودکار بازوبند بايد بطوردستي و با فشار بر روی پوار الاستیکی، باد و تخليه شود. بعد از اینکه بازوبند به قدر كافي باد شد، بطورخودکار بتدریج فشار بازوبند كاهش ميیابد.
به صفحه نمایشگر دستگاه نگاه کنید تا اعداد فشارخون را ببینید. این دستگاه با کاهش فشار بازوبند اعداد سیستول و دیاستول را روی صفحه نمايشگر نشان خواهد داد تا جایی که بر روی این دوعدد ثابت ميشود. اعداد فشارخون سیستول و دیاستول را بصورت يك كسر یادداشت و ذکر کنید که از کدام دست فشار خون گرفته اید. اغلب فشار سنج های دیژیتال عدد سومی را هم نشان می دهند که تعداد ضربان قلب است.
اگر می خواهید اندازه گیری را تکرار کنید. يك دقیقه قبل از باد کردن مجدد بازوبند، منتظر بمانید. اگر در یکبار اندازهگیری، فشارخون شما بالا بود، خیلی نگران نباشید. فشارخون شما بطور طبیعی در طول شبانهروز تغییر میکند و اگر در مورد موضوعی نگران باشید، ممکن است فشارخون شما بالاتر برود. اگر فشارخون شما در یکبار اندازهگیری بالا بود، روز بعد چندین دفعه فشارخون خود را اندازه بگیرید تا ببینید که آیا مقادیر فشارخون شما همیشه بالاست یا خیر. سپس با پزشک مشورت نمایید.
افرادي كه در منزل فشارخون خود را اندازه مي گيرند، در صورت فشارخون بالاتر از حد طبيعي، بايد به پزشك مراجعه كنند. گاهي فشارخون فقط درشرايط خاصی افزايش مي يابد و اين افزايش دائمي نيست. تشخيص این که يك نفر مبتلا به بيماري فشارخون بالا است، نياز به بررسيهاي بيشتري دارد.
در ابتداي بيماري فشارخون بالا كه فشارخون بيمار هنوز كنترل نشده است، اندازه گیری فشارخون بيمار در خانه و در موقعيتهاي مختلف و یادداشت آن بسیار کمک کننده است. اين مقادير نشان ميدهد فشارخون او در طول روز چقدر تغییر ميکند. پزشک ميتواند از این مقادير براي تعيين تاثير داروهای تجويز شده در كنترل فشارخون بيمار، استفاده كند. از طرفي ديگر اندازه گیری فشارخون توسط بيمار، یک راه خوب برای مشارکت او در مدیریت سلامتی خويش است.
افرادي كه ضربان قلب نامنظم دارند به علت احتمال برآورد نادرست فشارخون نبايد توسط دستگاههای دیجیتال در خانه، فشارخون خود را اندازه گيري و پايش كنند.
مراجعه به پزشک
قبل از مراجعه به پزشک، اطلاعات شخصی مهم خود را یادداشت کنید. مثل سابقه خانوادگی فشارخون، کلسترول بالا، بیماری قلبی و سکته یا دیابت و یا هر نوع استرس جدی یا تغییرات جدید در زندگیتان.
لیستی از همه داروهای مصرفیتان تهیه کنید. این لیست شامل ویتامینها و مکملهایی که مصرف میکنید، نیز میشود. بهتر است داروهایتان را همراه داشته باشید. یکی از دوستان یا افراد خانواده را همراه خود ببرید. گاهی بیان همه اطلاعات لازم در ویزیت پزشک مقدور نیست. کسی که همراهتان میاید میتواند برخی اطلاعاتی را که فراموش کرده اید، به خاطرتان بیاورد.
برای حرف زدن در مورد رژیم غذایی و عادات ورزشی خود، آماده باشید. اگر در حال حاضر برنامه غذایی یا ورزشی خاصی را دنبال نمیکنید، در مورد مشکلاتی که برای شروع آن احساس میکنید با پزشکتان صحبت کنید.
سوالات خود را برای پرسیدن از پزشک یادداشت کنید.
زمانی که نزد پزشک هستید محدود است، ازاین رو آماده کردن لیستی از سوالاتتان کمکتان می کند از زمانتان بهره کافی ببرید
علاوه بر سوالاتی که برای پرسیدن از پزشک آماده کردهاید، هر زمان که صحبتی را متوجه نشدید، قطعاً از پزشکتان سوال کنید. فشارخون بالا به ندرت علائم و نشانههایی به دنبال دارد اما قطعا یکی از عواملخطرزای بیماری قلبی است. اگر علائمی مثل درد سینه یا تنگی نفس دارید حتماً پزشکتان را در جریان بگذارید.
روش ثبت 24 ساعته فشارخون
اندازه گیری فشارخون 24 ساعته برای تشخیص و مدیریت فشارخون بالا بسیار مهم است و به تشخیص فشارخون هایی که به آسانی در مطب تشخیص داده نمی شوند، کمک ميکند. در موارد زیر از هولتر فشار خون استفاده می شود:
1 –وقتی مقادیر فشارخون فرد تغییرات غیر عادی دارد.
2 –زماني كه فشارخون بيمار به درمان داروئی مقاوم است.
3 –وقتی نشانه اي مبني بر احتمال پايين بودن فشارخون بعلت درمان زیاد در بيمار وجود دارد.
4 –کمک به تشخیص صحيح فشارخون در مواردي كه احتمال مي رود افزايش فشارخون به علت اضطراب باشد
5 –در فشارخون بارداري و درمان سالمندان اين روش كاربرد بيشتري دارد.
6 –تصميم گيري در مورد پيش فشارخون بالا
7 -تشخيص فشارخون پايين
چه اقدامات تشخیصی دیگری در بیمار مبتلا به فشار خون معمولا انجام می شود؟
عکس قفسه سینه : ممکن است علائم نارسایی قلبی و بزرگ شدن قلب را نشان دهد.
نوار قلب : ممکن است بزرگی قلب یا کم خونی موضعی (ایسکمی) را نشان دهد.
آزمایش خون : اوره و الکترولیتها برای بررسی عملکرد کلیه و همچنین چربی و قند خون.
آزمایش ادرار : برای یافتن بیماری کلیوی
اکوکاردیوگرافی : برای بررسی میزان ضخامت عضله قلب و عوارض فشار خون
آیا فشارخون بالا نیاز به درمان دارد؟
فشارخون کنترلنشده میتواند موجب بروز مشکلات زیر شود:
۱. حمله قلبی یا سکته. فشارخون بالا میتواند موجب سخت و ضخیم شدن رگهای خونی شود که خود منجر به حمله قلبی و سایر مشکلات میشود.
۲. آنوریسم. بالا بودن فشارخون موجب ضعیف و متورم شدن رگهای خونی و درنتیجه آنوریسم می شود. اگر آنوریسم بترکد، میتواند کشنده باشد.
3. نارسایی قلبی. عضله قلب برای پمپاژ خون علیه فشار بالای درون رگها، ضخیم میشود. برای این عضله قلب ضخیمشده، پمپاژ خون کافی برای برآوردن نیازهای بدن بسیار دشوار شده و منجر به نارسایی قلبی میشود.
۴. ضعیف و باریک شدن رگهای کلیهها. این عارضه میتواند از عملکرد طبیعی کلیه ها جلوگیری کند.
۵. ضخیم، باریک یا پاره شدن رگهای چشم که میتواند موجب از دست رفتن بینایی شود.
۶. سندرم متابولیک. این سندرم جزء اختلالات متابولیک بدن مثل افزایش دور کمر، بالا رفتن تریگلیسیرید، کاهش لیپوپروتئین تراکم بالا (HDL) یا کلسترول خوب، فشارخون بالا و بالا رفتن انسولین بدن است. اگر دچار فشارخون بالا هستید، احتمال بروز سایر اجزای سندرم متابولیک در شما بیشتر است. هرچه دچار اجزای بیشتری باشید، احتمال ابتلای شما به دیابت، بیماریقلبی و سکته نیز بیشتر خواهد بود.
۷. مشکل حافظه یا درک. فشارخونی که کنترل نشود، میتواند بر قدرت تفکر، به خاطر سپردن و یادگیری شما اثر بگذارد.
به دلیل عوارض ذکر شده، پیشگیری و درمان فشار خون بسیار مهم است.
فشار خون بالا چگونه درمان می شود؟
هدف از درمان، رساندن فشار خون به حد نرمال است، با این هدف که در دراز مدت، خطر عوارض وخیمی که گفته شد، کاهش پیدا کند.
برای کنترل فشار خون پزشک ممکن است داروهای مختلفی تجویز کند که مکانیسمهای متفاوتی دارند. معمولاً یک نوع دارو همراه تغییر شیوه زندگی به صورتی که توضیح داده خواهد شد، به کار می رود. اگر به اندازه کافی موثر نباشد، داروهای دیگری اضافه می شوند. انتخاب دارو به عوامل متعددی از جمله شرایط جسمانی فرد بستگی دارد.
اهداف درمانی فشارخون
90/140 میلیمتر جیوه و یا کمترچنان چه شما یک بزرگسال سالم هستید
80/130 جیوه و یا کمترچنان چه شما دچار بیماری مزمن کلیوی، دیابت،
بیماری عروق کرونر، نارسایی قلب و یا دچار بیماری شدید و مزمن کلیه هستید.
* اگر چه فشارخون80/120 میلیمتر جیوه، فشارخون ایدهآل در نظر گرفته میشود ولی رسیدن به این سطح از فشارخون در تمامی بیماران هدف درمانی نیست.
چنانچه شما بزرگسالی با سن بالای ۸۰ سال هستید و فشار خون بسیار بالایی دارید، پزشک شما فشار خون هدف را برای شما 90/140 میلیمتر جیوه و یا اندکی بالاتر از آن قرار میدهد.
تغییرات سبکزندگی برای درمان فشارخون بالا
هر دارویی هم که پزشکتان برای درمان فشارخون شما تجویز کند، باز باید تغییراتی در سبکزندگیتان ایجاد کنید. این تغییرات معمولاً شامل دنبال کردن یک رژیمغذایی سالمتر با نمک کمتر، ورزش بیشتر، ترک سیگار و کم کردن وزن میباشد.
در زیر به برخی از این راهکارها اشاره میکنیم:
۱. غذاهای سالم بخورید. بهترین رژیمغذایی برای کنترل فشارخون، رژیمی است که در آن از میزان کافی میوه، سبزیجات، غلات کامل و لبنیات کمچرب استفاده میشود. سعی کنید در برنامهغذاییتان پتاسیم فراوانی دریافت کنید چرا که به پیشگیری و کنترل فشارخون بالا کمک می کند و چربی اشباع و به طور کل چربی ناسالم کمتری مصرف کنید میوه و سبزي را افزایش دهید. به مصرف رنگ های متنوع از سبزي ها و میوه ها فکر کنید(گوجه فرنگی، هویج، سبزي هاي برگی،خیار،کدو،کاه، انواع کلم، لوبیا سبز، مرکبات، انواع توت ،گیلاس،انواع انگو، زردآلو، هلو و……) و بعد هر روز از خودتان بپرسید براي مثال آیا امروز از رنگ سبز خورده ام؟
سعی کنید در هفته حداقل یکی از وعده هاي غذایی را فقط از غذاهاي
گیاهی مصرف کنید. به جای غذای سرخ شده از کبابی و بخارپز استفاده کنید.
شیر کم چربی بنوشید
۲. نمک غذای خود را محدود کنید. میزان مناسب سدیم دریافتی روزانه برای بزرگسالان سالم ۲۴۰۰ میلیگرم میباشد ولی این مقدار در افراد دچار فشارخون بالا به ۱۵۰۰ میلیگرم در روز کاهش مییابد. چنانکه نمک دریافتی از طریق غذا را با کنار گذاشتن نمکدان کاهش میدهید باید به مقادیر نمک موجود در غذاهای فرآوریشده نیز توجه کرده و آنها را نیز محدود کنید؛ غذاهایی مانند سوپهای کنسروی و یا غذاهای منجمد را کم کنید.
رژیم غذایی خود را به مرور تغییر دهید و اگر گوشت و سیب زمینی دوست دارید یکباره غذای خود را به سالاد تغییر ندهید، در هر وعده تغییرات کوچک ایجاد کنید
انواع دانه ها و آجیل را به شکل طبیعی و خام و به عنوان تنقلات مصرف کنید.
از سس هاي خانگی استفاده کنید.
سوسیس،کالباس، ژامبون، غذاهای آماده مثل تن ماهی و کنسرو سوپ و کنسرو قارچ و حبوبات ممنوع موجب بالا رفتن فشار خون می شود.
عادت به کاهش مصرف نمک یک شبه ایجاد نمی شود، صبور باشید و می توانید به جای آن برای مزه دارکردن غذا از نمک های پتاسیم، فلفل، آّب لیمو، سرکه و سبزیجات خشک استفاده کنید.
گاهی نمی توان در برابر ولع مقاومت کرد ، یک لغزش کوچک ایرادی ندارد.
برچسب های غذا می توانند به شما کمک کنند، بیشتر غذاهای بسته بندی شده برچسبی دارند که جدول ارزش غذایی نام دارد.مطالعه آن می تواند بسیار به شما کمک کند.
بهتر است غذایی را انتخاب کنید که حاوی چربی کمتر از 3 گرم به ازای هر 100 کالری باشد. همچنین هرچه میزان چربی اشباع شده کمتر باشد ، غذا سالمتر است. مقدار سدیم در برچسب هاي غذایی را بررسی کنید و محصولات کم سدیم را انتخاب کنید.
غذاهایی که مقدار کمی ویتامین و مواد معدنی ( کلسیم ، پتاسیم، منیزیم ) و مقادیر بالای کالری چربی یا سدیم دارند انتخاب خوبی محسوب نمی شوند.
۳. وزن مناسب قد خود را حفظ کنید. اگر دچار اضافه وزن هستید، حتی کاهش ۲ الی ۳ کیلوگرم از وزنتان منجر به کاهش فشارخون میشود.
۴. فعالیت بدنی خود را افزایش دهید. فعالیت بدنی منظم به کاهش فشارخون و کنترل وزن کمک میکند. سعی کنید حداقل ۳۰ دقیقه در روز ورزش کنید. ورزش علاوه بر بهبود عملکرد قلبی ، به کاهش وزن کمک کرده، موجب تسکین تنش شده، خواب راحت تری به ارمغان می آورد و نیاز شما را به داروی فشار خون کم می کند.
بهتر است حداقل روزی نیم ساعت ورزش کنید. ورزش ها ی هوازی مثل پیاده روی، رقصیدن ، شنا ، دوچرخه سواری بسکتبال و تنیس.
اگر مدتی است که ورزش نکرده اید، روز های اول بسیار سخت به نظر می رسد اما اگر به آرامی و از مقادیر کم شروع کرده و روز به روز به تدریج زمان و شدت ورزش را افزایش دهید راحت تر می شود.
اگر حوصله یا وقت ورزش را ندارید اقدامات زیر ممکن است به دردتان بخورد:
باغبانی
رقصیدن هنگام تماشای فیلم
برای تماس با همکاران به جای استفاده از تلفن به در اتاقشان بروید
– در محل کار از پله ها بالا بروید.
– ماشین خود را دورتر پارك کنید و بقیه راه را پیاده بروید.
در زمان ناهار به پیاده روي بروید.
اگر کار شما پشت میز نشینی است، ساعتی یک بار حرکات کششی انجام دهید و در اطراف قدم بزنید.
با کودکان و همسایگان خود بازي کنید.
قبل از ورزش حتما لازم است که از پزشک خود بپرسید که تا چه حد مجازید ورزش کنید و آیا فعالیتی هست که برایتان ممنوع باشدو چه ورزشی برایتان مناسب تر است.
اگر میخواهید با وزنه کار کنید، قبل از شروع آن با پزشک مشورت کنید.
۵. مصرف نوشیدنیهای الکلی را محدود کنید. حتی اگر فرد سالمی باشید، مصرف الکل میتواند فشارخون شما را بالا ببرد. اگر اصرار به مصرف آن دارید، سعی کنید به تعادل مصرف کرده و بیشتر از روزی یک گیلاس ننوشید.
۶. سیگار نکشید. سیگار به دیواره عروقی آسیب وارد میکند و فرآیند سخت و تنگ شدن شریانها را تسریع میبخشد. چنانچه سیگار میکشید از پزشک خود بخواهید درجهت ترک آن به شما کمک کند.
در زیر دلایل ترک سیگار فهرست شدهاند. هر کدام که برای شما اهمیت دارد را علامت بزنید.سپس دلایل دیگری هم برای ترک به این فهرست اضافه کنید:
–حتی اگر همه تغییرات دیگر را هم ایجاد کنم، این کار فشار خون مرا بالا نگاه میدارد.
–به بدن من، و به خصوص قلب، ریهها، و رگ های خونی آسیب می رساند.
– احتمال حمله قلبی، سکته، یا سرطان را در من افزایش میدهد.
– دندانهای مرا زرد و لکه دار می کند و موجب بوی بد پوست، لباس ها، و تنفس من می شود.
–گران است.
توصیه هایی برای ترک
یک تاریخ نزدیک برای این کار تعیین کنید. آن را در تقویم خود یادداشت کنید. سپس با جدیت آن را دنبال کنید.
یک دوست پیدا کنید که به اتفاق سیگار را ترک کنید.
به افراد خانواده و دوستان بگویید که در حال ترک سیگار هستید. به آنها بگویید چگونه می توانند به شما کمک کنند.
برخی افراد این کار را به تدریج انجام می دهند. برخی دیگر این کار را یک ضرب و ناگهانی انجام می دهند. از روشی استفاده کنید که برای شما مناسب تر است.
با پزشک خود مشورت کنید. شاید برای کمک به شما در ترک سیگار برنامه، دارو، یا موارد دیگری را پیشنهاد کند.
۷. استرس خود را مدیریت کنید. استرس خود را تا جایی که میتوانید کاهش دهید. تکنیکهای استرسزدایی را تمرین کنید؛ روشهایی مانند ریلکس کردن ماهیچهها و تنفس عمیق و خواب کافی نیز کمککننده است. افرادی که فشار خون بالا دارند، عصبی تر یا پر تنش تر از افراد دیگر نیستند. اما تنش، فشار خون را به شکل موقت بالا میبرد. تنش مداوم می تواند کنترل فشار خون را سخت تر کند. نمی توانید همیشه از تنش پرهیز کنید. اما می توانید بیاموزید واکنش خود را به آن تغییر دهید. بیاموزید چگونه واکنش های خود را در برابر تنش کنترل کنید و با این کار به قلب خود کمک کنید. . بسیاری از نشانههای ناشی از تنش شامل موارد زیر هستند:
سردرد، کم تحملی، زود رنجی، خستگی، عصبیت، اضطراب، ناراحتی معده، تمرکز ضعیف، مشکل در خوابیدن، خشکی گردن و گرفتگی شانه ها، مشکلات پوستی، فراموشکاری، و پرخوری.
توصیه هایی برای کاستن از تنش:
–به اندازه کافی بخوابید. بدنی که بخوبی استراحت کرده باشد، کمتر احتمال دارد که به هر مشکل کوچکی واکنش نشان دهد.
–به طور منظم ورزش کنید.
–یک حیوان خانگی بیاورید.
–بیاموزید که سخت نگیرید. به یاد داشته باشید که انسان جایزالخطا است- حتی شما.
بپذیرید که گاهی هم امور به درستی پیش نمی روند. شما واقعاً نمی توانید شرایط آب و هوا، ترافیک، یا دیگر حالات را کنترل کنید.
با پزشک خود مشورت کنید تا در صورت لزوم شما را به روان پزشک ارجاع دهد. به درمان خود متعهد باشید.
۸. فشار خون خود را در خانه کنترل کنید. کنترل فشارخون در منزل به شما کمک میکند تا اثرگذاری داروهای مصرفی را ارزیابی کنید؛ حتی این امر میتواند در تشخیص به موقع عوارض بالقوه فشارخون بالا توسط پزشکتان مفید باشد. چنانچه فشارخون شما تحت کنترل باشد، با کنترل فشارخون در منزل میتوان از تعداد دفعات ویزیت پزشک کاست.
۹ همچنین میتوانید تکنیکهای تمدد اعصاب مثل یوگا و تنفس عمیق را امتحان کنید که به آرام کردن شما و پایین آوردن سطح استرستان کمک میکند. این تمرینات میتواند موقتاً فشارخونتان را پایین بیاورند.
تغییر شیوه زندگی در کنترل فشارخون بالا بسیار تاثیرگذار است ولی گاهی اوقات تغییر سبک زندگی کافی نیست. در این گونه موارد پزشک شما علاوه بر رژیمغذایی و فعالیت بدنی، دارو درمانی را برای کاهش فشارخون توصیه خواهد کرد. نوع داروی تجویزی توسط پزشک، به سطح فشارخون شما و ابتلای شما به سایر بیماریها بستگی دارد.
دارو های بسیار متنوعی برای درمان فشار خون شما وجود دارند. پاسخ بدن بیماران مختلف به این داروها متفاوت است. ممکن است بیماری با فشار بسیار بالا با داروی بسیار کمی فشارش کنترل شود و برعکس، بیماری که فشار خون خیلی شدیدی ندارد، به داروهای زیادی برای کنترل فشارش نیاز داشته باشد. بنابراین فشار خون مثل خیلی از بیماری ها مثل سرماخوردگی نیست که داروهای مشابهی برای همه داشته باشد. برای درمان فشارخون برای هر کسی دارو باید برای خودش طراحی شود مثل لباسی که به تن یکی دوخته می شود. برای اینکه این لباس اندازه شما باشد، مسلما چندین بار پرو لازم است. بنابراین نکته اول اینکه هیچ وقت خود را در درمان فشار خون با سایر بیماران مقایسه نکنید که چرا خواهرم دو عدد قرص می خورد و من باید ۵عدد قرص بخورم؟ مسئله بعدی این است که شما باید در درمان فشار خون با پزشکتان ارتباط کاملاً نزدیک و مستمر داشته باشید. اگر پزشکتان دارو را از ابتدا با دوز بالایی تجویز کند ممکن است منجر به افت ناگهانی فشارخون شما شود و این افت ناگهانی فشارخون خطرش از بالا بودن فشار خون به مراتب بیشتر است. بنابراین پزشک با یک دوز پایین درمان فشارخون را شروع میکند و به تدریج و کم کم دوز دارو را بالا می برد. همچنین از شما میخواهد که هر چند روز یک بار با مطبش تماس بگیرید تا فشارتان را گزارش دهید و بر حسب فشار شما داروها را کم و زیاد می کند تا ظرف ۲ تا ۳ هفته به آن تنظیمی که مد نظرش است برسد و پس از آن از شما خواهد خواست که هر چند وقت یک بار فشارتان را چک کنید یا به مطب مراجعه کنید.
داروهای کنترل فشارخون بالا
۱. داروهای ادرارآور
این دسته از داروها که داروهای مُدر نیز نامیده میشوند، به کلیهها کمک میکنند که سدیم و آب دفع کند تا حجم خون کاهش یابد. معمولاً این دسته از داروها اولین انتخاب دارویی در درمان فشارخون بالا هستند. مانند فروسماید، اسپرینولاکتون، تریامترن، هیدروکلروتیازید
۲. مهار کنندههای گیرنده بتا
این دسته از داروها، بار کاری قلب را کاهش میدهند، رگهای خونی شما را باز میکنند، باعث میشوند قلب شما ضربان آهستهتری داشته باشد و فشار کمتری بر خون پمپاژ شده وارد کند مانند متوپرولول ، آتنولول، بیزوپرولل
۳. مهارکنندههای آنزیم تبدیلکننده آنژیوتانسین
این دسته از داروها با مهار تشکیل ماده طبیعی که موجب باریک شدن رگهای خونی میشود، به بهبود وضعیت عروق خونی کمک میکنند مانند کاپتوپریل و انالاپریل
۴. بلوکرهای گیرنده آنژیوتانسین ۲
این دسته از داروها نیز به بهبود وضعیت عروق خونی کمک میکنند مانند لوزارتان ، والسارتان ، تلمیسارتان
۵. بلوکرهای کانال کلسیم
این داروها به بهبود وضعیت ماهیچههای عروق خونی شما کمک میکنند. برخی از آنها سرعت ضربان قلب را کاهش میدهند. دوستداران گریپفروت باید در زمان مصرف این داروها احتیاط کنند. چرا که آب گریپفروت با این داروها تداخل دارد و سطوح خونی دارو را افزایش میدهد و فرد را در معرض عوارض جانبی قرار میدهد. در صورت نگرانی در رابطه با تداخل دارویی با پزشک خود و یا یک داروساز مشورت کنید. مانند دیلتیازم ،نیفیدیپین و آملودیپین
6-بلاکرهای آلفا. این داروها انتقال تکانههای عصبی به رگهای خونی را کاهش داده و درنتیجه تاثیر موادشیمیایی طبیعی که رگها را باریک میکنند را پایین میآورند مانند پرازوسین ، ترازوسین.
7. عوامل با اثر مرکزی. این داروها از ارسال های مغزی که به سیستم عصبی فرمان بالا بردن ضربان قلب و تنگ شدن رگ های خونی را می دهند، جلوگیری میکند. مانند متیل دوپا
۴. وازودیلاتورها. این داروها مستقیماً روی عضلات دیواره رگها اثر میکنند و از تنگ شدن آنها جلوگیری مینمایند مثل هیدرالازین.
معمولاً پزشکان جهت کاهش دوز روزانه داروی دریافتی، به جای تجویز دوز بالای یک دارو به تنهایی، ترکیبی از داروها را با دوز پایین تجویز میکنند. در حقیقت دو و یا تعداد بیشتری از داروهای کاهنده فشارخون بهتر از یک دارو به تنهایی عمل میکنند. گاهیاوقات از طریق آزمون و خطا میتوان موثرترین دارو و یا موثرترین ترکیب دارویی را پیدا کرد.
آگاهی از عوارض جانبی
عوارض جانبی دارو به نشانه هایی گفته می شود که ممکن است در نتیجه مصرف دارو بروز کنند. زمانی که مصرف یک دارو را آغاز می کنید، این عوارض شایع تر هستند. نمونه های از عوارض جانبی می تواند سرگیجه، سردرد و تار شدن دید باشد. این عوارض ممکن است برای شما نگران یا ناامید کننده باشد، به ویژه اگر پیش از آن احساس بیماری نداشته باشید. اما این عوارض معمولا در طی چند هفته خفیف شده یا از بین میروند. اگر هر گونه عارضه جانبی را تجربه کردید، پزشک یا داروساز خود را از این موضوع آگاه کنید. ممکن است دوزمصرفی (مقدار دارویی که مصرف می کنید) یا داروی شما را تغییر دهند. سرفه های خشک، ورم پا، سرگیجه نیاز به تغییر دارو دارند.
اگر مصرف دارو را فراموش کنید، دارو نمیتواند آنگونه که باید، عمل کند.
مصرف دارو را به بخشی از عادت روزانه خود تبدیل کنید و داروهای خود را هر روز مصرف کنید، حتی اگر فشار خون شما کنترل شده است.
اگر داروی خود را مصرف نکنید، پزشکتان نمی تواند کمکی به شما بکند. آیا فراموش می کنید که داروی خود را مصرف کنید؟ توصیههای زیر می توانند کمک کنند:
–دارو را در جایی بگذارید که در دید شما باشد (اما دور از دسترس کودکان باشد).
–روی آینه دستشویی خود برای یادآوری یادداشت بگذارید.
– برای پیگیری و مصرف صحیح، از جعبه مخصوص داروهای مصرفی استفاده کنید.
چه مدت دارو ادامه می یابد؟
از آنجایی که در اغلب موارد فشار خون بیماری قابل علاجی نیست و تنها می توان آن را کنترل کرد، در بیشتر موارد لازم است مصرف دارو همیشه ادامه یابد ولی در مواردی اگر فشار خون به مدت سه سال تحت کنترل مانده باشد-بخصوص افرادی که تغییرات قابل توجهی در رژیم و نحوه زندگی خود داده باشند- ممکن است بتوان دارو را قطع کرد. پس از قطع دارو حتما باید چکاپهای منظم داشته باشید. گاهی اوقات فشار طبیعی باقی می ماند و گاهی بالا می رود که در حالت دوم، مجددا دارو لازم است.
فشارخون بالای مقاوم: زمانی که با وجود دریافت حداقل سه نوع داروی کاهنده فشارخون که یکی از آنها هم مدر است، همچنان فشارخون بالایی دارید، به این معنا است که دچار فشارخون بالای مقاوم هستید.
داشتن فشار خون بالای مقاوم به این معنا نیست که هیچگاه نمیتوانید آن را کاهش دهید. در حقیقت چنانچه شما و پزشکتان بتوانید تعیین کنید چه مشکلی پشت فشارخون بالای مقاوم شما وجود دارد، این شانس وجود دارد که بتوانید موثرتر به درمان آن بپردازید.
چنانچه داروهای خود را دقیقاً طبق دستور دریافت نکنید میتواند منجر به عواقب جبرانناپذیری شود. بنابراین به این دلیل که قدرت تهیه دارو را ندارید، دچار عوارضجانبی شدهاید یا خیلی راحت مصرف آن را فراموش کردهاید، مصرف دارو را کنار نگذارید و به جای آن درمورد راهکارهای موجود با پزشکتان صحبت کنید. به خاطر داشته باشید که هرگز بدون مشورت با پزشک خود درمان دارویی خود را تغییر ندهید.
داروهای جایگزین
اگرچه رژیمغذایی و ورزش بهترین کمک در کاهش فشارخون به شمار میآیند ولی برخی مکملها نیز در این امر کمککننده هستند. این مکملها عبارتند از:
• نوعی اسید چرب به نام آلفا لینولنیک اسید(ALA)
• فیبرها مانند پسیلیوم و پوست غلات
• مواد معدنی مانند منیزیم،کلسیم و پتاسیم
• کاکائو
• روغن کبد ماهی
• کوآنزیم Q10، اسید فولیک
• اسیدهای چرب امگا۳
• سیر
گرچه بهترین حالت استفاده از این مکملها به صورت طبیعی و به شکل غذا در رژیمغذایی است، ولی میتوانید از این مکملها به صورت قرص یا کپسول نیز استفاده نمایید. پیش از وارد کردن هر یک از این مکملها به برنامه درمان خود حتماً با پزشک خود مشورت کنید. بعضی مکملها ممکن است در اثربخشی داروها تداخل ایجاد کنند و موجب عوارضجانبی جدی مثل بالا رفتن احتمال خونریزی شوند که خطرات جانی در پی دارد.
سازگاری و پشتیبانی
فشارخون بالا بیماری نیست که بتوان آن را درمان کرد و بعد درمان آن را نادیده گرفت. در واقع شرایطی است که به کنترل مادامالعمر نیاز دارد. برای تحت کنترل درآوردن فشارخون بالا، موارد زیر را در نظر داشته باشید:
۱. داروهای خود را به دقت مصرف نمایید
۲. برنامههای منظم ویزیت داشته باشید. برای درمان فشارخون بالا به یک کار گروهی نیاز دارید. این کار از عهده شما و یا پزشک به تنهایی ساخته نیست و همکاری دو طرفه شما و پزشک را میطلبد. با پزشک خود برای رساندن فشارخون به حد نرمال و حفظ آن همکاری کنید.
۳. عادات رفتاری سالم را پیاده کنید. غذاهای سالم بخورید. وزن اضافه خود را کاهش دهید و ورزش منظم داشته باشید. مصرف الکل و سیگار را ترک کنید.
۴. استرس را کنترل کنید. به کارهای بیش از حد توان خود نه بگویید. فکرهای منفی را رها کنید. روابط خوب را حفظ کرده، صبور وخوشبین باشید و از زندگی خود لذت ببرید.
5 -یک زندگی فعال داشته باشید.
6- وزن خود را کنترل کنید:
آیا شما چاق هستید؟
خیلی از افراد همیشه دوست دارند بدانند که آیا دارای وزن مناسب هستند یا این که چاق هستند و همیشه به دنبال راه حلی برای محاسبة میزان اضافه وزن یا کمبود وزن خود می باشند. به همین دلیل یکی از آسانترین و سریعترین راههای محاسبه وزن طبیعی را عنوان میکنیم.
برای خواندن نمودار BMI در جدول زیر، وزن خود (در ردیف افقی) و قد خود را (در ستون عمودی) دنبال کنید. هر جا که این دو مقدار به هم می رسند، شاخص توده بدن شما همان جاست. هنگامی که شما میزان شاخص توده بدن خود را پیدا کردید، این عدد نشان می دهد که فرم کلی بدن شما چگونه است.
دانستن شاخص BMI به شما کمک می کند تا درک درستی از شکل بدنی خود پیدا کنید. این اطلاعات به تعیین نیازها و اهداف شما کمک می کند.
BMI کمتر از 20 : این نشان می دهد که فرم بدن شما لاغر است، به این معنی که مقدار کلی چربی بدنتان کم است. این شکل بدن اکثر ورزشکاران می باشد. اگر شما یک ورزشکار نیستید، این شکل بدنی لاغر می تواند نشان دهد که وزن شما احتمالا کمی بیش از حد کم است. شما باید برای به دست آوردن وزن بیشتر، از طریق تغذیه خوب و ورزش، توده عضلات خود را افزایش دهید.
BMI بین 20 و 22 : نشان می دهد که مقدار چربی بدن شما ایده آل و سالم است. نمره BMI بین 20 -22 با زندگی طولانی و کمترین میزان بروز بیماری های جدی همراه است
BMI بین 22 و 25 : هنوز در محدوده قابل قبول و در سلامت خوب در نظر گرفته می شود.
BMI بین 25 و 30 : چربی بدن شما شروع به نشان دادن خود کرده و شکل بدنتان کمی به سمت گردی متمایل شده است. به دنبال پیدا کردن راه هایی برای کاهش وزن خود از طریق رژیم غذایی و ورزش باشید.
BMI بیش از 30 : ناسالم و در معرض خطر بیماری های قلبی ، فشار خون بالا، دیابت و سرطان در نظر گرفته می شود. شما باید توده چربی بدن خود را با تغییر رژیم غذایی و ورزش بیشتر، کاهش دهید.
اما BMI به تنهایی کافی نیست. برای مثال ممکن است در کسی که عضلانی است یا ورم دارد، چربی بدن را بیش از حد واقعی، و در افراد مسن و افرادی که توده عضلانی کافی ندارند، کمتر از حد طبیعی تخمین بزند. لذا همراه با آن اندازه گیری دور کمر هم توصیه می شود.دور کمر بیشتر از 90 سانتی متر در زنان و بیش از 100 سانتی متر در مردان بالا در نظر گرفته می شود و با افزایش خطر حوادث قلبی عروقی همراه است.
متعهد شدن به تغییرات در سبکزندگی میتواند دشوار باشد –مخصوصاً اگر نشانه و علائمی از فشارخون در خود مشاهده نکنید. اگر نیاز به انگیزه دارید، خطرات فشارخون کنترلنشده را به خاطر داشته باشید. کمک و پشتیبانی خانواده و دوستان نیز میتواند کمک حالتان باشد.
آیا این تجربه را داشته اید که برای ایجاد تغییرات در زندگی خود دارای انگیزه و اراده بودید، اما با گذشت زمان پشتکار و علاقه خود را از دست داده باشید؟ پس گام بعدی را بردارید: تعهد کنید به اهداف خود دست یابید. همچنین به دنبال راه هایی برای ایجاد انگیزه در خود باشید تا به اهداف خود دست یابید. یا برداشتن این گام ها، در طول زندگی خود در مسیر سلامتی قدم خواهید برداشت.
در مورد اهداف خود دقیق باشید. اهدافی را تعیین کنید که به نتایج مورد نظر شما برسند. اهداف شما باید شما را به چالش بکشند. اما باید همزمان قابل دستیابی باشند. میخواهید چه اتفاقی بیافتد؟ مثال: هدف من ورزش به مدت 30 دقیقه، و 5 روز در هفته است.
اهدافی را تعیین کنید که بتوانید نتایج آن را بسنجید واندازه بگیرید. برای خود مدت زمانی مشخص را تعیین کنید، مثلا از حالا تا یک هفته، یک ماه، یا شش ماه.
آیا می توانید به اهداف خود دست یابید؟ نباید موجب ناامیدی خود شوید. به یاد داشته باشید که پس از دستیابی به اولین هدف ها، همیشه میتوانید سطح خواسته ها و اهداف خود را بالا ببرید. مثال: در محل کار خود کفشهای پیادهروی نگاه خواهم داشت و در ساعت نهار به پیاده روی خواهم رفت.
برای خود پاداشی غیر خوراکی در نظر بگیرید. در این مسیر چگونه خود را پاداش خواهید داد؟ زمانی به خود پاداش خواهید داد که به هدف خود رسیده باشید؟ زمانی به خود پاداش خواهید داد که در مسیر، به مرحله مشخصی رسیده باشید؟
پیشرفت خود را چگونه پیگیری و ردیابی خواهید کرد؟ با این کار می توانید هرلغزشی را به عنوان یک گام به عقب ردیابی کرده و به راحتی آن را جبران کنید.
مثال: برنامه پیاده روی های خود را روی تقویم علامت خواهم زد و با انجام هر کدام، روی آن خط خواهم کشید.
با چند هدف کوچک شروع کنید.برای خود پاداش درنظر بگیرید.
فشار_خون_اورژانسي :
وضعيتي از افزايش شديد فشار خون (فشار سيستولي بالاتر از ١٨٠ يا دياستولي بالاتر از ١٢٠ ميلي متر جيوه) است كه همراه با آسيب و نارسايي حاد يك يا چند ارگان مي باشد و کاهش سريع و محتاطانه فشار خون در اين شرايط ضروري بوده و موجب كاهش مرگ و مير مي شود. وليكن بايد توجه داشت كه افت بيش از حد فشار خون در اين بيماران مي تواند موجب افزایش احتمال سکته مغزی شود.
بطور معمول براي اغلب موارد فشارخون اورژانسي توصيه مي شود فشار به آهستگی و نه ناگهانی کاهش یابد. داروهاي متفاوتي براي كاهش فشار خون در اين شرايط مورد استفاده هستند كه بصورت خوراكي يا تزريقي مورد استفاده قرار ميگيرند.
استفاده از داروهاي تزريقي موجب كاهش فشار خون در عرض چند دقيقه تا چند ساعت شده در حاليكه استفاده از داروهاي خوراكي، فشار خون را با سرعت آهسته تري و در عرض چند ساعت تا چند روز كاهش مي دهد.
براي بيماران با افزايش فشار خون اورژانسي كه علامتي ندارند، كاهش آهسته تر فشار خون با داروهاي خوراكي زير توصيه مي شود:
🔸قرص فوروزمايد (به شرطی که حجم آب بدن کافی باشد)
🔸قرص كلونيدين (كه بهتر است طولاني مدت تجويز نشود).
🔸قرص كاپتوپريل
⛔️تذكر: استفاده از نيفديپين(آدالات)_زيرزباني که قبلا رایج بود، به دليل امكان بروز افت شديد و غير قابل كنترل فشار خون، افزایش ضربان قلب و نيز احتمال بروز حمله قلبی در اين شرايط ممنوع بوده و توصيه به تجويز نمي شود.
رفرنس ها:
1- راهنمای اندازهگیری فشارخون – حجت زاده علیه. وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی، معاونت بهداشت، واحد بیماریهای غیرواگیر. تهران : موفق، ۱۳۹۱.
2–“چگونه فشارخون را اندازهگيري كنيم؟” سموات طاهره، حجت زاده عليه.. چاپ اول. تهران: مركز نشر صدا، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، اداره كل پيشگيري و مبارزه با بيماريها. 1379
3-https://www.nhlbi.nih.gov/files/docs/public/heart/hbp_low.pdf
4-jhypertension/ com. lww. journals: //http. 9 Issue. 27 Vol. 2009. Sep
5-UpToDate 2016, Applied therapeutic 2013, medscape.com/viewarticle/444263emcreg.org/pdf/monographs/2008/cline2007.pdf
6- Evidence-Based Guideline for the Management of High Blood Pressure in Adults: Report From the Panel Members Appointed to the Eighth Joint National Committee (JNC 8) {December 18, 2013}
7-http://www.cdc.gov/bloodpressure/materials_for_patients.htm
10-http://www.ash-us.org/For-Patients/Patient-Education-Information.aspx