پریکاردیت حاد، عارضه‌ای التهابی است که پرده دور قلب دچارش می شود. پریکارد کیسه‌ای است که قلب و ریشه عروق خونی بزرگ منشعب از آن را دربر می‌گیرد. عوامل عفونی و غیرعفونی متعددی (از جمله بیماری های سیستمیک) ممکن است باعث پریکاردیت حاد شوند. پریکاردیت حاد در مردان بیشتر از زنان و در بزرگسالان بیش از کودکان شایع است.

پریکارد از لایه‌های متعددی تشکیل شده که شامل پریکارد احشایی و پریکارد جداری است که بین آنها فضا وجود دارد. در حفره پریکاردیال در حدود ۲۰ میلی‌لیتر مایع وجود دارد و می‌تواند تا ۱۲۰ میلی‌لیتر دیگر مایع را هم بدون بروز تغییرات مهم در خود جای دهد. التهاب پریکارد ممکن است به تجمع مایع دور قلب بیانجامد. عارضه اصلی وقتی اتفاق می‌افتد که فشار ناشی از تجمع مایع، عملکرد طبیعی قلب را مختل کند. این عارضه کشنده «تامپوناد قلبی» نامیده می‌شود. تامپوناد قلبی در ۱۵ درصد از مبتلایان به پریکاردیت رخ می‌دهد.

یافته‌های بالینی

یافته‌های کلاسیک در پریکاردیت حاد شامل درد قفسه سینه، به‌هم سائیده شدن لایه‌های پریکاردیال و تغییرات نوار قلب است. به طور کلی، دوره بیماری پریکاردیت کوتاه است (چند روز تا چند هفته طول می‌کشد). البته باید مراقب بیماری بود تا به تامپوناد قلبی تبدیل نشود. درد قفسه سینه در پریکاردیت حاد شروع ناگهانی دارد، درد تیر کشنده است و با تنفس و سرفه تشدید می‌شود. این درد ممکن است در حالت نشسته یا ایستاده بهبود یابد. برخلاف درد قفسه سینه مرتبط با ایسکمی میوکارد، انتشار درد ناشی از پریکاردیت حاد به بازو و دست متداول نیست.ضربان قلب بیمار ممکن است بالا باشد و درد قفسه سینه او ممکن است با تب خفیف همراه باشد. در ۸۵ درصد از بیماران، سائیده شدن لایه‌ها در معاینه فیزیکی به‌هم شنیده می‌شود که در این بیماری ارزش تشخیصی دارد. هم‌چنین خش‌خش در سمع قلبی طی چرخه تنفسی بیمار به گوش می‌رسد که ناشی از به‌هم سائیده شدن دو لایه ملتهب پری‌کارد است، اما برای تشخیص پریکاردیت حاد آزمون‌ها و یافته‌های آزمایشگاهی بیشتری لازم است. تغییرات الکتروکاردیوگرافی که در پریکاردیت حاد مشاهده می‌شود، ممکن است با تاخیر چند روزه مشاهده شود و تغییرات آن مشابه انفارکتوس حاد میوکارد است. چنین وضعیتی تشخیص آن را دشوارتر می‌کند. تغییرات نوار قلب اغلب در چهار مرحله رخ می‌دهد. تغییرات مذکور ممکن است طی چند روز تا چند هفته پس از شروع التهاب پریکارد شروع شود.توصیه می‌شود که همه بیماران مشکوک به پریکاردیت حاد برای تشخیص تحت اکوکاردیوگرافی قرار گیرند. عکس قفسه سینه در بیماران مبتلا به پریکاردیت حاد معمولا طبیعی است و حداقل تا زمانی که تجمع مایع به بیش از ۲۰۰ میلی‌لیتر برسد، ارزش تشخیصی ندارد. در مراحل پیشرفته بیماری، نمای بشکه‌ای در رادیوگرافی قلب تشخیص داده می‌شود.

درمان‌های پریکاردیت حاد

اغلب موارد پریکاردیت ویروسی و ایدیوپاتیک خود محدود شونده هستند. درمان پریکاردیت حاد باید بر بهبود علایم بیماری و نیز برطرف کردن عامل زمینه‌ساز متمرکز باشد. اغلب موارد پریکاردیت حاد را می‌توان به صورت سرپایی درمان کرد. اگر تشخیص تجمع مایع برای بیمار داده شد یا اگر همودینامیک بیمار ناپایدار بود، برای تشخیص دقیق‌تر و درمان هرگونه عارضه احتمالی، بستری بیمار ضروری است. محدود کردن فعالیت‌های فردی تا بهبود کامل علایم، آموزش بیمار در مورد عوارض احتمالی پریکاردیت نظیر تامپوناد قلبی، بستری بیمار برای نظارت دقیق بر دوز دارو در مبتلایان به تامپوناد قلبی، ممنوعیت داروهای ضدانعقادی باید در مورد بیماران در نظر گرفته شود.

درمان‌های دارویی

داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): براساس دستورالعمل منتشر شده از سوی انجمن کاردیولوژی اروپا در سال ۲۰۰۴ میلادی، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، داروهای انتخابی برای درمان پریکاردیت هستند. از لحاظ تاریخی، معمولا ایندومتاسین (۲۵ الی ۵۰ میلی‌گرم سه بار در روز) تجویز می‌شده است، هر چند که عوارض ناخواسته متعددی به دنبال دارد. آسپرین (۳۲۵ الی ۶۵۰ میلی‌گرم سه بار در روز)، ممکن است تجویز شود، بخصوص اگر بیمار طی ۷ الی ۱۰ روز گذشته دچار انفارکتوس میوکارد شده باشد که در او تجویز سایر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی ممنوع است.

به طور کلی، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی اثربخشی مشابهی در بهبود درد قفسه سینه در ۸۵ الی ۹۰ درصد از بیماران دارد. درمان را باید تا برطرف شدن کامل علایم بیمار ادامه داد. دوز دارو را می‌توان کم‌کم کاهش داد. برای کاهش خطر بروز هموپریکاردیوم، از تجویز داروهای ضدانعقادی نظیر وارفارین و هپارین در مبتلایان به پریکاردیت حاد باید اجتناب کرد. در مبتلایان به تامپوناد شدید یا بیمارانی مبتلا به علایم پریکاردیال افیوژن، آسپیراسیون مایع حفره پری‌کاردیال مفید است.